نکات قابل توجه در بارداری
حاملگی با ترکیب سلول جنسی مرد وزن شروع می شود . مدت یک بارداری طبیعی حدود ۳۸ هفته از زمان شروع حاملگی تا تولد نوزاد است . مدت حاملگی در حدود ۲۸۰ روز است جهت محاسبه زمان زایمان مبدا قراردادی را اولین روز آ خرین قاعدگی زن قرار داده و به آن ۷ روز اضافه ، ۳ ماه کم و یکسال اضافه نمایید ،مثلاّ اگر اولین آخرین قاعدگی زنی ۱۰/۶/۸۴ باشد ، تاریخ زایمان او ۱۷/۳/۸۵ خواهد بود
.
مراجعات زن باردار در طول دوران بارداری در حالت طبیعی به شرح ذیل می باشد :
ماه اول بارداری : ماهی یکبار
ماه ۷ و۸ بارداری : هر ۱۵ روز یکبار
ماه ۹ بارداری : هفته ای یکبار
مراقبتهای دوران بارداری شامل موارد زیر می باشد :
تشکیل پرونده و معاینه کامل خانم باردار از جمله معاینه قلب وریه :
اندازه گیری و کنترل منظم وزن و فشار خون و اندازه گیری قد:
برای بدست آوردن نمایه توده بدنی زن باردار طبق این فرمول عمل می کنیم : وزن تقسیم بر قد ( به متر ) به توان دو ، که این کار جهت تشخیص مقدار افزایش وزن در طول دوران بارداری انجا م می شود.
با توجه به عدد به دست آمده افزایش وزن زن باردار به شکل زیر می باشد :
نمایه توده بدنی میزان مجاز افزایش وزن
۱۰تا ۲۰ (لاغر ) ۵/۱۲ تا ۱۸ کیلو گرم
۲۰ تا ۲۵ (طبیعی ) ۵/۱۱ تا ۱۶ کیلو گرم
۲۶ تا ۳۰ (چاق ) ۷ تا ۵/۱۱ کیلو گرم
۳۰ به بالا (خیلی چاق ) کمتر از ۷ کیلو گرم
**اندازه گیری قد :
بررسی وجود علایم خطر در مادر
گوش دادن به صدای قلب جنین :
برای شنیدن صدای قلب جنین بهتر است مادر به پشت بخوابد و ماما یا پزشک با استفاده از گوشی مامائی صدای قلب جنین را به مدت یک دقیقه شمارش نمائید ،صدای قلب جنین در حالت طبیعی ۱۲۰ تا ۱۶۰ بار در دقیقه است .
انجام آزمایشهای مورد نیاز در بارداری
معاینه دهان ودندان و سایر معاینات مورد نیاز
تزریق واکسن کزاز و دیفتری با در نظر گرفتن سابقه واکسیناسیون مادر
آ موزش نکات بهداشتی در مورد تغذیه ، استراحت ، بهداشت فردی . علایم خطر و …
تجویز قرص اسید فولیک ، قرص آهن و مولتی ویتامین با توجه به سن حاملگی.
مشخص نمودن گروههای پر خطر (سن زیر ۲۰ سال ،با لای ۳۵ سال ،بیش از ۳ فرزند و داشتن کودک زیر ۲ سال )
تغییرات بدن مادر باردار :
رحم وافزایش وزن مادر :
رحم که یک کیسه عضلانی ودر حالت عادی به شکل یک گلابی است ، در حاملگی وبا رشد جنین به تدریج بزرگتر می شود تا حدی که جنین ، جفت وکیسه آب را در خود جای می دهد . وزن اغلب خانمها در سه ماهه اول ۱ تا ۵/۱ کیلو گرم ودر سه ماهه دوم ۵/۴ تا ۵کیلو در سه ماهه سوم ۵ تا ۵/۵کیلوگرم اضافه می شود در پایان حاملگی به طور متوسط حدود۸ تا ۱۲ کیلو گرم اضافه وزن خواهد داشت .
طریقه کنترل وزن :
-بدون کفش باشد .
-مقدار لباس کم باشد .
-حتی الا مکان در ساعات معینی از روز وزن گردد .
-تعادل ترازو بررسی گرددو عقربه ترازو روی صفر باشد .
خلق وخوی :
در اوایل دوران بارداری همراه با شروع تغییرات ناشی از حاملگی ، معمولا تغییراتی در خلق وخوی و احساسات برخی از خانمها دیده می شود که امری طبیعی است در سه ماهه دوم به دلیل احساس حرکات جنین دوره لذت بخشی برای خانمها خواهد بود اما در اواخر حاملگی مادر معمولا بی حوصله وعجول است .
پوست :
در حاملگی خطوط تیره رنگی روی شکم خصوصا از ناحیه ناف به طرف پایین وترکهایی در پوست شکم وگاهی پستان ورانها ظاهر می شود که به علت تغییرات هور مونی بوده و طبیعی است . چرب نگه داشتن این نواحی تا حدی از زیاد شدن ترکهای حاملگی جلوگیری می کند همچنین در بعضی از خانمها ، لکه های قهوه ای رنگ نا منظم در صورت ظاهر می شود که آن را ماسک حاملگی گویند .معمولا بعد از زایمان این لکه ها ناپدید یا بسیار کمرنگ می شوند .
شکایات شایع در دوران بارداری :
تهوع همراه با استفراغ یا بدون آن :
این حالت بخصوص به هنگام صبح ، یکی از اولین نشانه های حاملگی واز عوارض شایع این دوران است که اغلب در اواخر ماه سوم خود به خود بهبود می یابد. برای مقابله با این ناراحتی خوردن یک تکه نان برشته یا بیسکویت قبل از برخاستن از رختخواب ، مصرف غذا به مقدار کم ولی در دفعات زیاد در طول روز ، خودداری از خوردن غذاهای نفاخ ، چرب وپر ادویه توصیه می شود در صورت داشتن استفراغهای شدید ومکرر به پزشک ارجاع شود .
تکرر ادرار :
در ابتدای بارداری معمولا به علت بزرگ شدن رحم وفشار آن بر روی مثانه دفعات ادرار کردن بیشتر می شود . در اواخر بارداری نیز با پایین آمدن سر جنین به داخل لگن وفشار ناشی از آ ن دوباره تکرر ادرار دیده می شود .توصیه می شود خانم باردار از مصرف مایعات قبل از خواب خودداری کند ، ضمنا هرگز ادرار خود را نگه ندارد زیرا این کار باعث مشکلات ادراری می شود . در صورتی که تکرر ادرار همراه با سوزش ودرد زیر شکم باشد نشانه عفونت ادراری است وباید به پزشک مراجعه کرد .
خستگی وخواب آلودگی :
در اوایل حاملگی بیشتر زنان احساس خستگی و خواب آلودگی می کنند . معمولا این حالت بعد از ماه چهارم بر طرف می شود . استراحت بیشتر و تغذیه صحیح در این مواقع لازم است .
یبوست :
بسیاری از خانمها که در حالت عادی اجابت مزاج طبیعی دارند ممکن است به علت تغییرات هورمونی وکند شدن حرکات روده وکاهش فعالیت جسمی در حاملگی دچار یبوست شوند . مصرف زیاد مایعات در طول روز ( حدود ۶ لیوان در روز ) استفاده از میوه وسبزیجات تازه ، مصرف غذاهای حاوی فیبر زیاد مثل نان سبوس دار وعادت به اجابت مزاج در ساعات معینی از روز در جلوگیری از این حالت موثر است .مصرف ملین توصیه نمی شود .
تنگی نفس :
به علت بزرگ شدن رحم وافزایش فشار آن به قسمت پایین ریه ها ونیز اثرات هورمونهای مربوط به بارداری ، ممکن است مختصری احساس تنگی نفس و تند شدن تنفس ایجاد شود . گذاشتن چند بالش زیر سر و شانه ها و قرار گرفتن به حالت نیمه نشسته و اجتناب از پر خوری در کاهش تنگی نفس به هنگام خوابیدن کمک می کند . در صورت پیشرفت این حالت حتما باید با پزشک یا ماما مشورت شود . در ماه آخر بارداری ، زمانی که سر جنین در داخل لگن قرار می گیرد ، نفس کشیدن برای مادر راحت تر می شود
.
گرفتگی عضلات پا :
از نیمه دوم بارداری به علت بزرگی رحم و فشار روی اعصاب ، گرفتگی عضلات پاها شایع است گرم نگه داشتن وماساژ عضلات ، باعث کم شدن گرفتگی عضلات وکاهش درد می شود . چنانچه با این اقدامات گرفتگی عضلات رفع نشد ، ممکن است علت آن ،اختلال کلسیم باشد . در این صورت بهتر است با پزشک مشورت شود .
کمر درد و پشت درد :
در برخی خانمها بزرگ شدن رحم باعث انحراف مهره های کمر به سمت جلو شده ودرد پشت وکمر ایجاد میکند . استراحت وپوشیدن کفش پاشنه کوتاه ، استفاده از کمر بند مخصوص حاملگی ، انجام حرکات ورزشی مناسب وگرم نگه داشتن این قسمتها در کاهش درد مؤثر است .توصیه می شود این مادران بر روی تشکهای سفت بخوابند .
واریس :
در حاملگی گاهی به علت افزایش وزن بدن ، سنگینی رحم وفشار آن به رگهای بزرگ در لگن وسیاهرگهای پشت ران وساق پا ، جریان خون مختل شده وواریس ایجاد می شود .در این حالت عروق پا متورم ودردناک است درد وناراحتی ناشی از واریس را میتوان با استراحت ونگه داشتن پاها( ساق وران ) در سطحی بالاتر از سطح بدن ، کم کرد .مادر باید دراز کشیده وپاهای خود را روی صندلی یا چند بالش قرار دهد واز ایستادن یا نشستن به مدت طولانی خودداری کند .پوشیدن جورابهای مخصوص با مشورت پزشک با ماما نیز در این موارد توصیه می شود .
درد کشاله ران :
با بزرگ شدن رحم ممکن است خانم باردار ، دردهای مبهمی را در کشاله ران احساس کند . اغلب این دردها با اسنراحت رفع می شود .
اگر این گونه دردها مداوم شد باید به پزشک یا سایر کارکنان بهداشتی مراجعه شود .
بی خوابی :
با افزایش ماههای حاملگی به علت بزرگ شدن شکم ، حرکات جنین ، درد پشت ، کمر درد وتنگی نفس به تدریج خوابیدن برای مادر مشکل میشود . نوشیدن یک لیوان شیر گرم قبل از رفتن به بستر ،گذاشتن کیسه آب گرم و نخوردن غذاهای سنگین در رفع بیخوابی مؤثر است . از نیمه دوم بارداری بزرگی رحم و فشار آن به رگهای خونی باعث اختلال در رسیدن خون به جفت ، جنین و بعضی اندامهای زن باردار میشود .برای خونسازی بهتر ، زن باردار باید از خوابیدن به پشت خودداری کرده وبه پهلو بخوابد .
سوزش سر دل :
یکی از شکایات شایع زنان حامله میباشد که معمولا در اثر برگشت محتویات معده به مری بوجود می آید . در اکثر خانمهای باردار این حالت خفیف است با مصر ف غذا با حجم کمتر ودر وعده های بیشتر ، حذف غذاهای دیر هضم ،چرب ، سرخ کرده و پر ادویه از رژیم غذائی و خودداری از تند خوردن غذا بهبود مییابد. بهتر است مصرف شکلات ، قهوه ، چای و سایر نوشیدنیهای حاوی کافئین محدود شود . در صورتی که با رعایت این موارد باز هم سوزش سر دل ادامه داشت به کارکنان بهداشتی مراجعه شود .
خارش :
از نیمه دوم بارداری به بعد به علل مختلف از جمله بزرگ شدن رحم ، به تدریج عضلات و پوست شکم کشیده می شود . در این حالت بعضی از خانمها از خارش پوست شکم وگاهی سایر نواحی بدن شکایت دارند . پوشیدن لباسهای گشاد وآزاد ، حمام کردن با آب ولرم و استفاده کمتر از صابون در محل خارش ، همچنین مالیدن محلولهای نرم کننده برای کاهش خارش مفید است . خاراندن پوست سبب خارش بیشتر میشود بنابر این بهتر است از این کار خودداری ودر صورت شدید بودن خارش ویا ایجاد ضایعات پوستی در ناحیه خارش به پزشک یا ماما مراجعه شود .
احساس ضعف وسستی :
به علت تغییرات هورمونی ناشی از حاملگی ممکن است مادر احساس ضعف وبی حالی کند . در این موارد استفاده از هوای تازه و محیط آرام ودور از ازدحام ، تنفس عمیق ، انجام حرکات ورزشی سبک ، خودداری از تغییر وضعیت ناگهانی مثلاّ از حالت نشسته به حالت ایستاده یا حالت خوابیده به نشسته توصیه می شود .
ویار :
بعضی از زنان در بارداری به مواد خاصی در اطراف خود حساس می شوند ، مثلاّ از برخی بوها یا غذاها شدیداّ ناراحت میشوند ، یا بر عکس به خوردن برخی مواد تمایل پیدا می کنند . ویار غذایی شدید ترین نوع ویار در حاملگی است . گاهی تمایلات ناجوری در خانمهای باردار دیده میشود . مانند خاک خوری ،خوردن برفک یخچال وسایر مواد مضر . لازم است این افراد ضمن خودداری از این کار ، با پزشک یا ماما مشورت کنند . زیرا ممکن است این حالت به علت کمبود ماده خاصی در بدن باشد .
علائم خطر بارداری :
-خونریزی یا هر گونه لکه بینی
-کاهش حرکات جنین در نیمه دوم بارداری ( بخصوص ماههای آخر )
-آبریزش
-سردرد مداوم
-تاری دید و سر گیجه
-تب ولرز
-ورم صورت ودستها
-استفراغهای شدید و مداوم ویا خونی
-درد زیر شکم یا درد مشابه درد قاعدگی ویا درد پهلوها
-افزایش ناگهانی وزن ( ۱ کیلو گرم در هفته یا بیشتر )
- سوزش ادرار
- زردی
- ضایعات پوستی مانند ضایعات آبله مرغان ، سرخجه و…
*نکته مهم :
خونریزی در نیمه اول حاملگی بخصوص سه ماهه اول اغلب از علائم سقط یا حاملگی خارج رحم ویا بچه خوره ( مول ) است . این حالت در نیمه دوم حاملگی به ویژه سه ماهه سوم علامت جدا شدن زودتر از موعد جفت از دیواره رحم ویا پائین قرار گرفتن جفت در رحم است که همه این موارد برا ی مادر و جنین خطر آ‌فرین می باشد .
مراقبتهای بهداشتی در بارداری :
تغذیه :
همانطوریکه اشاره شد در دوران بارداری جنین کاملاّ وابسته به مادر است و مواد غذائی که مادر مصرف می کند از راه جفت به جنین می رسد . بنابر این تغذیه مناسب مادر باردار علاوه بر تامین سلامت خودش ، در سلامت جنین و نوزاد آینده هم نقش مهمی دارد . غذای روزانه خانم باردار باید دارای همه گروههای غذائی باشد چون استفاده از یک گروه غذائی ، همه مواد لازم را تامین نمی کند .
گروههای غذائی عبارتند :
۱-گروه نان و غلات :
مواد غذائی این گروه منبع خوبی برای تولید انرژی است . از قبیل انواع نان مخصوصاّنان سبوس دار مانند نان سنگگ ، برنج، ماکارونی ،جو ، گندم وذرت .
۲-گوشت ،حبوبات ، تخم مرغ و مغزها :
این گروه غذائی پروتئین وآهن بدن را تاّمین می کنند و مواد غذائی موجود در این دسته برای خونسازی ، تکامل سیستم عصبی و رشد جنین لازمند . مانند انواع گوشت قرمز ، مرغ ، ماهی ، تخم مرغ و انواع مغزها ( گردو ، بادام ، پسته و …) انواع حبوبات به منظور جلوگیری از سرایت بیماریهای انگلی حتماّ باید گوشت کاملاّ پخته شود. ضمناّ مخلوط غلات و حبوبات مانند عدس پلو و لوبیا پلو ، منبع خوبی از پروتئین برای مادر باردار است .
۳-شیر و فرآورده های آن مانند پنیر ،ماست کشک :
مصرف این مواد هم کلیسم بدن را تاّمین میکند وهم برای استخوان بندی جنین و شکل گیری و استحکام دندانهای او در آینده ضروری است . علاوه بر کلسیم این گروه دارای مواد مغذی دیگری مثل فسفر انواع ویتامینهای آ و ب بوده و منبع تاّ مین پروتئین نیز میباشد .
۴-سبزیها ومیوه ها :
این گروه شامل انواع سبزیها مثل کاهو ،هویج ، گوجه فرنگی ،سیب زمینی ، جعفری و انواع میوه های تازه وخشک است که شامل ویتامینهای مورد نیاز بدن بخصوص ویتامین آ و ویتامین ث و مقداری آهن هستند . برای تامین ویتامین ث لازم است سبزیجات و میوه جات بصورت تازه مصرف شود زیرا طبخ این مواد ویتامین ث را از بین می برد . در مورد مصرف سیب زمینی توصیه می شود ابتدا کاملا ّتمیز شسته شده و با پوست پخته شود . با توجه به آ نچه گفته شد ، مصرف مقدار کافی مواد غذائی حاوی کلسیم ، پروتئین ، ویتامین ث و همچنین اسید فولیک در دوران بارداری سلامت مادر و جنین را تاّ مین می کند . اسید فولیک ماده ای است که مصرف
آ ن بخصوص در سه ماهه اول بارداری برای رشد سیستم عصبی جنین لازم است . سبزیجاتی مثل گل کلم و اسفناج منبع خوبی برای اسید فولیک میباشد .
بهداشت دهان ودندان :
با توجه به اهمیت مراقبت از دندانها در حاملگی ، زن باردار بهتر است در طول بارداری حداقل یکبار توسط دندانپزشک معاینه شود . حداقل یکبار مسواک زدن در روز ( قبل از خواب )ضروری است . با پیشرفت حاملگی به علت افزایش ترشح هورمونها ممکن است لثه ها متورم و پر خون شده و خونریزی از لثه ها پیش آید ، اگر خونریزی زیاد شده و بیش از چند روز ادامه یابد لازم است با دندانپزشک مشورت شود .
بهداشت روان :
آرامش مادر از مسائلی است که امروز بسیار مورد توجه قرار دارد . ثابت شده است که اضطراب و هیجانات زن حامله بر سلامت جنین تاّثیر می گذارد . آرامش روانی مادر بخصوص نزدیک زایمان اهمیت زیادی دارد .
مصرف دارو :
اکثر دارو ها میتوانند از جفت عبور کرده و به جنین رسیده و اثرات زیانبار ی برای جنین ونوزاد ایجاد کنند . از آنجائی که بیشترین اثرات سوء داروها و مواد مضر در سه ماهه اول حاملگی است لذا در این مدت باید از مصرف دارو بدون تجویز پزشک ، همچنین از کشیدن سیگار یا تنفس در فضای آلوده به دود سیگار وهمچنین انجام هر نوع عکسبرداری پزشکی بدون اجازه پزشک خودداری شود .
ورزش :
بهترین ورزش در بارداری ، پیاده روی در هوای آزاد است . خانم باردار می تواند حدود نیم ساعت در روز و حداقل سه بار در هفته پیاده روی کند . راه رفتن باعث تقویت عضلات شکم شده ودر ماه های آخر به راحت انجام شدن زایمان کمک میکند .انجام تمرینات بسیار ساده در بارداری ضمن حفظ اندام مادر در کاهش انقباض عضلات لگن وران و کاهش کمر درد و درد پشت مؤثر بوده و مادر را از نظر جسمی و رو حی برای زایمان آماده می کند .
نکته مهم : از انجام ورزشهای سنگین و حرکاتی که احتمال ضربه به شکم وجود دارد ، اجتناب کرده و چنانچه دچار تپش قلب شدید شده و عرق کردید ورزش را متوقف کنید .
اجتناب از تماس با افراد بیمار :
ابتلاء مادر باردار به برخی بیماریهای عفونی مثل سرخجه عوارض متعددی در جنین ایجاد می کند . لذا زنان باردار باید از تماس با افراد مبتلا به بیماریهای عفونی مثل سرخجه ، هپاتیت و آبله مرغان دوری کنید .تزریق واکسن بیماریهائی مثل سرخجه و هپاتیت به زنان قبل از بارداری ، از ابتلاء آنان به این بیماریها در دوران بارداری جلوگیری می کند . در صورتی که خانم باردار با افراد مبتلا به این بیماریها تماس داشته و قبلاّ بر علیه آن ایمن نشده باشد ، حتماّ باید با پزشک مشورت کند .
تغییرات بدن مادر پس از زایمان :
رحم :
پس از زایمان رحم کم کم به حالت اولیه خود برگشته و اندازه آن به سرعت کوچک تر می شود . پوشش ضخیمی که در دیواره رحم برای لانه گزینی جنین تشکیل شده بود ابتدا به شکل ترشحات خونی و سپس ترشح قهوه ای رنگ و پس از حدود ۱۰ روز به صورت ترشحات زرد یا سفید رنگ ازمهبل خارج میشود . البته ممکن است در برخی خانمها خونریزی در حد لکه بینی ، حتی تا حدود ۴۰ روز پس از زایمان نیز ادامه یابد . در این موارد برای اطمینان بیشتر می توان با پزشک یا ماما مشورت کرد . در اکثر مادرانی که کودک خودرا شیر میدهند به مدت ۵ تا ۶ ماه بعد از زایمان و گاهی تا زمانی که تغذیه کودک با شیر مادر ادامه دارد ، قاعدگی اتفاق نمی افتد . ولی در زنانی که کودک خود را از پستان شیر نمی دهند ، معمولاّ قاعدگی حدود ۴تا ۸ هفته بعد از زایمان اتفاق می افتد . گاه اولین قاعدگی غیر عادی و توام با خونریزی زیاد و خروج لخته است و نباید موجب نگرانی شود ، ولی در صورت ادامه این وضعیت باید به پزشک مراجعه شود .
پستان:
در روزهای اول بعد از زایمان آغوز که حاوی پروتئین بیشتر و مواد ایمن سازی مشابه واکسن است در پستانها تولید و ترشح آن تا ۵ روز ادامه یافته و سپس به شیر تبدیل می شود . تغذیه نوزاد با آ غوز در روز های اول پس از تولد بسیار مفید و ضروری است . مقدار شیر در افراد مختلف ،متفاوت بوده و بستگی به دفعات شیردهی ، رژیم غذائی و حالات روحی مادر دارد .
اندوه پس از زایمان :
برخی از مادران در روزهای اول پس از زایمان احساس اندوه و غم بی دلیل می کنند که معمولاّ زود گذر است و در افراد مختلف ، شدت آن متفاوت می باشد . چنانچه این حالت طولانی و مداوم شود ، مشورت با پزشک لازم است .
علائم خطر پس از زایمان :
- تب ولرز
- خونریزی بیش از میزان قاعدگی در هر زمان ویا ادامه خونریزی بیشتر از حد لکه بینی بعد از ده روز
- درد وورم ناحیه بخیه ها
- هر گونه درد ، قرمزی و تورم پستانها
- لمس توده یا درد و تورم و خروج ترشحات چرکی از محل بخیه ها
- خروج ترشحات چرکی و بد بو از مهبل
- درد زیر دل یا درد ساق پا
- بی اختیاری دفع ادرار و مدفوع ، درد یا سوزش هنگام ادرار کردن و تکرر ادرار
- افسردگی شدید
- سر گیجه و رنگ پریدگی
دیدگاه شما
Grvpoise
Grvpoise
Grvpoise
Grvpoise
Brfgdush
Brfgdush
NllparcaB
NllparcaB
ثبت دیدگاه